Son yıllarda gittikçe artan beyin göçü olgusu
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Teknofest’in açılışında yaptığı konuşmada
yurtdışındaki bilim insanlarına dönüş çağrısı yapmasıyla bir anlamda resmi
ağızdan teyit edilmiş oldu.
Biz “beyin göçü” dedik, “para bizde, gelin” dedik ya,
elin Avrupalısı da temcit pilavını yeniden ısınmaya vermiş. Buyrun size bir
araştırma. Deniyor ki; “Türkiye için bu durum yeni değil; özellikle Avrupa ve
ABD’deki üniversitelere giden akademisyenler konusu 1960’lı yıllardan beri
tezlere konu oluyor.”
Eskiden bu “kaçış” ülkemizdeki eğitim ve araştırmalardaki
kalite düşüklüğü, ülkemizin hem popüler kültür, hem de ekonomik anlamda geride
olmasından kaynaklanırdı. Nüfuzlu ailelerin, üst düzey bürokratların “havası”
buradan eserdi. 15 Temmuz ile birlikte durum değişti.
Üniversitelerde yaşanan büyük değişim, ihraçlar, açığa
alınmalar sadece akademik nedenlerle beyin göçü veren değil aynı zamanda
“Türkiye’den gitmek zorunda kalan”, “gidemeyen” ve “dönemeyen” yüzlerce
akademisyen de yarattı.
Oysa “Akademisyen
öyle kolay yetişen bir şey değil. Bin kişiyi at, yerine yenisi yetişsin diye
bir durum söz konusu olamaz. Bunun asistanlığı var, hocanın yanında usta –çırak
ilişkisi var.”
Bir yanda yıllarca desteklediğin cemaatin üyesi olmakla
suçlayıp “git” diyeceksin, bir yandan dışarıdakileri çağıracaksın. O
çağırdıkların cemaatin daha önce yurtdışına götürdükleri ise ne olacak?
Akademik kaygılarla veya politik sebeplerle Türkiye’den
giden akademisyenlerin yanı sıra bir de gidemeyenler var.
Bu durumda olan bir akademisyen “Ben hiçbir zaman
yurtdışına gitmek gibi fikri olan biri değilim ama bu seyahat özgürlüğümün
engellenmesinden de memnun değilim elbette” diyor.
İçişleri Bakanlığı ise Ağustos ayında akademisyenlerin
#PasaportlaraÖzgürlük etiketiyle yaptığı kampanyanın ardından “eşleri hakkında
yürütülen işlemlerden dolayı” şerh konulduğu tespit edilen 155 bin 350
pasaportun şerhlerinin kaldırıldığı açıklanmıştı.
Türkiye’den gidemeyen veya gitmek istemeyen
akademisyenler var birde. “Bir açıklaması yok. Burada kalmanın daha kıymetli
olduğunu düşündüm.” Diyen.
Ne demişlerdi? “Ya sev ya terk et.”
Risk Altındaki Akademisyenler (SAR) gibi kuruluşlar,
kuruldukları günden bu yana Türkiyeli akademisyenlerden daha önce hiç olmadığı
kadar fazla başvuru aldıklarını söylerken, Avrupa’nın çeşitli bilim başkentleri
de Türkiye’den gelen akademisyenlerle doluyor.
Nasıl olsa artık kimse “tu kaka” demiyor. O zaman bi
Ahmet Kaya’nın dilimize doladığı Yusuf Hayaloğlu dizesiyle bitirelim:
“Bu ne yaman çelişki anne…”
