İbn-i Haldun’a göre, bir toplumun çöküş alametleri şunlarmış:

1-Dayanışmanın yok olması

2-Üretimin zayıflaması

3-Tüketim çılgınlığı

4-Vergilerin artması

5-Liyakatin dikkate alınmaması

6-Adaletsizliğin yaygınlaşması

7-Umutların kırılması

8-Göçün hızlanması

9-Gurur ve kibir

10-Gösteriş, riyakarlık (dalkavukluk)

İslam alimi İbn-i Haldun 1332 _ 1406) yılları arasında yaşamıştır. Yüzlerce yıl önce devlet çökmesinin genel bir teorisini ortaya koyarak, tarihin bir “yeni bilim” haline gelmesini sağlamıştır.

İşin garibi onun “çöküş alametleri” günümüzde de hala geçerliliğini koruyor! Bunun örneklerini, Ortadoğu ülkelerinin birer birer çöküşündeki nedenlere baktığımızda da görüyoruz zaten.

Tarihten günümüze toplumsal çöküşün olası nedenleri arasında; doğal afet, savaş, şiddetin artışı, salgın hastalık, kıtlık, ekonomik çöküş, nüfus azalması veya aşırı çoğalması, kitlesel göç, beceriksiz liderler, rakip ülkeler tarafından sabotaj da olabilir! Çöken bir toplum, daha ilkel bir duruma geri dönebilir ya da daha güçlü bir toplum tarafından emilebilir veya tamamen yok olabilir. Tarih boyunca neredeyse tüm medeniyetler büyüklükleri ne olursa olsun böyle bir döneme maruz kalmışlardır. Batı ve Doğu Roma İmparatorlukları ve Maya medeniyeti gibi bazıları asla toparlanamazken, bazıları yeniden canlanıp, dönüşmüştür. Çin, Yunanistan ve

Mısır buna örnektir!

Tarihi iyi bilmek; tarihi hatalar yapmayı önler! Aksi takdir de; “Tarih tekerrürden ibarettir.” Diyenler haklı çıkar!

“Halkını, insanını tüketen devletlerin, kendileri de zamanla tükenir.” Diyen Platon, yüzlerce yıl öncesinde bile, bilinen bir gerçeği söyler bizlere…