Ramazan ayının başlangıcı, hilalin gözlemlenmesiyle mi belirlenmeli, yoksa teknolojik hesaplamalarla mı? Hz. Peygamber'in hadisleri ve günümüzdeki teknolojik gelişmeler ışığında Din İşleri Yüksek Kurulu bu konuyu değerlendirdi.
Ramazan ayı, Kamerî aylar içinde önemli bir konumda bulunmaktadır. Bu aylar, ayın hareketlerine göre belirlenen zaman dilimleridir. Ramazan orucu da bu ay içinde tutulduğundan, oruca başlamak için öncelikle Ramazan ayının başladığını tespit etmek gerekmektedir.
Hz. Peygamber (s.a.s.), 'Hilali (Ramazan hilalini) görünce oruca başlayın ve hilali (Şevval hilalini) görünce bayram edin. Hava bulutlu olursa içinde bulunduğunuz ayı otuza tamamlayın.' şeklindeki hadisiyle oruca başlamanın, hilalin çıplak gözle görülmesiyle ilişkilendirildiğini belirtmiştir.
Hilali Görmek Şart mıdır?
Bu hadisin ilk bakışta çıplak gözle hilal gözlenmedikçe oruca başlanamayacağı izlenimini uyandırdığını söylemek mümkündür. Ancak diğer rivayetlere göre, bu hadislerin asıl amacı, günün şartları içinde en uygun uygulamanın öğretilmesidir. Hz. Peygamber (s.a.s.) başka bir rivayette, 'Biz ümmî bir toplumuz; hesap ve okuma yazma bilmeyiz. Şunu biliriz ki ay ya 29 ya da 30 gündür.' diyerek, kamerî aybaşlarının belirlenmesinde hesap yöntemine de başvurulabileceğine işaret etmiştir.
Ayın Hareketleri ve Hilalin Gözlemlenmesi
Çıplak gözle görülsün ya da görülmesin, ayın mutat hareketlerine devam ettiği unutulmamalıdır. Kur’ân-ı Kerîm’de güneş ve ayın bir hesaba göre hareket ettiği ifade edilmiş, bu iki gök cismi aynı zamanda birer hesap ölçüsü olarak kullanıldığı vurgulanmıştır. Ay, yeryüzünden hilal şeklinde başlayıp kademe kademe farklı şekillerde görülmesi, insanlar ve hac için vakit ölçüleri olarak belirlenmiştir.
Teknolojinin Rolü: Ayın Hareketlerini Hassas Takip
Bugün, teknolojinin ulaştığı seviye sayesinde ayın hareketlerini en ince ayrıntısına kadar izlemek mümkündür. Astronomik hesaplarla gelecek yılların namaz vakitlerini belirleyen takvimler hazırlanabilmektedir. Bu nedenle, kamerî ayların başlangıcını hesap yöntemiyle belirlemek oldukça meşrudur.
