Rus-Çerkes Savaşı’nın sona ermesinden sonra, 158 yıl önce bu gün Kuzey Kafkasya halkları, Osmanlı topraklarına sürgün edilmeye başlandı (21 Mayıs 1864).

Rus-Çerkes Savaşı, 2000 Çerkes atlısıyla son derece donanımlı 100 000 Rus askeri arasındaki son muharebenin ardından, Çerkes liderlerin yenilgiyi kabul etmesini izleyerek sona erdi. Çarlık Rusyası dönemindeki bu savaşın hemen ardından teslim olmayan Çerkesler ve Kuzey Kafkasya halklarının çoğu öldürüldü ya da topraklarından ayrılarak göç etmek zorunda kaldı. Ruslara itaat eden Çerkeslerin çok azı ise Kuban Nehri yakınındaki bataklıklara yerleştirildi.

Rus-Çerkes Savaşı, kimi kaynaklara göre daha önce başlamış olsa da, 1763 yılı olarak kabul edilir. Savaşın başlama sebebini, tarihçiler, Rusların Çerkesya sınırına kaleler inşa etmeye başlaması olarak kabul ederler. Savaş sırasında Ruslar Çerkes köylerini yakıp yıkarken, bölgedeki Kazaklar da sürekli olarak Çerkes köylerini yağmalamışlardı. Buna karşı pek çok Çerkes kabilesi de Ruslara karşı akınlar düzenlemişlerdir.

Osmanlı topraklarına sürgün edilişleri sırasında, başta Çerkesler (Adigeler) ve Abhazlar olmak üzere, Kuzey Kafkasya halklarından birçok insan yaşamını yitirmiştir. Sürüldükleri Anadolu, Balkanlar ve Ortadoğu'daki topraklarda hastalık, açlık ve yoksulluk gibi sorunlarla da karşı karşıya kalmışlardır.

‘Büyük Sürgün’ olarak anılan göçe zorlanma hareketi sonunda, Osmanlı topraklarına yerleşen bir milyonun üzerindeki nüfusun Türkiye’de kalan mensupları, Cumhuriyet Devrimiyle birlikte Türk milletinin bir parçası olmuşlardır.

Günümüzde Kabardino-Balkarya, Adige Cumhuriyeti, Karaçay-Çerkesya ve Abhazya'da, her yıl 21 Mayıs tarihinde savaşı ve sürgünü anma programları düzenlenmektedir.

Çerkeslerin Anadolu'da yoğun bir şekilde yerleşik bulunduğu iller şöyledir: Abzehler: Samsun, Sinop, Tokat, Afyonkarahisar, Balıkesir, Sakarya (Akyazı ilçesi) Şapsığlar: Samsun, Balıkesir, Afyonkarahisar, Bolu, Aydın, Sakarya, Bursa Adıgeler ise Kayseri ve ilçelerinin bazılarında yaşamaktadırlar.

Balıkesir bölgesinde Çerkes Ethem’in ayrı bir Cumhuriyet kurma girişimlerinin dışında, Çerkeslerle Anadolu insanı hiç problem yaşamamıştır. Kardeş halklar olarak kabul edilen Çekesler arasında, devlet hizmetinde yer almış birçok başarılı isim vardır. Rusların Kırım Türkleri ve Ahıska Türklerine yaptıkları soykırımlarla benzerlik olduğundan, Çerkeslerle Kafkas Türkleri aynı kaderi paylaşmışlardır. Bu sebeple birbirlerini çok iyi anlayıp yakınlaşan Kafkas halkları kaynaşmışlardır.

21 Mayıs Çerkes sürgününü hatırlamamızı uygun bularak bu yazımı yazmak istedim. Özellikle genç okuyucuların bilgilenmesini istedim.

Hoşça kalın, emperyalist güçlere boyun eğmeden kalın.