Dr. Deniz Mengüllüoğlu, Leibniz Yaban Hayatı Araştırmaları
Enstitüsü ve Berlin Özgür Üniversitesi'nde yaptığı doktora çalışması
kapsamında, 2010 yılında 'İpek' adını verdiği vaşağı izlemeye başladı. Doğa
Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) ile yapılan protokol kapsamında
2010'dan bu yana fotokapanlar, genetik örnekler ve GPS tasmasıyla takip edilen
vaşağın şu an en az 14 yaşında olduğu tahmin ediliyor.
VAŞAKLARIN EN BÜYÜK
SORUNU
Avcılığın, vaşak hayatını dolaylı etkileyen en önemli
sorunlardan biri olduğunu aktaran Dr. Mengüllüoğlu, "Limitinden fazla
tavşan vurulması ya da büyük avcı gruplarının İpek'in alanının merkezindeki
gibi gözde av noktalarına toplanıp alandaki av türü varlığını kış mevsimi
sonunda neredeyse sıfıra indirmeleri. Erkek vaşak bireyleri için geniş alanlar
gezdikleri ve yavrulama ile alakaları olmadığından sorun olmayacak bu durum,
dişi vaşakları epey etkiliyor" diye konuştu.
YAVRULARI NEDENİYLE
KISA MESAFEDE AVLANDI
İpek'in GPS tasma verisi üzerinden aldıkları verilerden
bahseden Dr. Mengüllüoğlu, "İki yavrulama döneminde (2015 ve 2016) doğum
yapıp yavruların başından çok nadiren ayrıldığı ve kısa mesafelerde av arayıp
hemen geri döndüğü, mayıs ayı boyunca ve haziranın bir kısmında seçtiği inlerin
hep bu gözde av noktası civarında olduğunu gösterdi. Yavrularını bırakıp çok
uzağa gidemeyen bu dişi av bulamazsa zamanla zayıf düşebilir ve yavrularını besleyemediğinden
ölüm gerçekleşebilir" dedi.
KAVGADA YARALANDI
Avcılık dışında her vaşağın savaşmak durumunda olduğu
etkenlere de işaret eden Dr. Mengüllüoğlu, "2014 yılı Mart ayında alanını
6 ay ısrarla ziyaret eden komşu kızıyla (genetik örneğinden İpek'in yan
komşusu, vaşak 'Frida'nın kızı olduğu ortaya çıkan dişi) savaşmak durumunda
kaldı. Ziyaretlere son noktayı koyan İpek fotoğraflarda görüldüğü üzere ağır
yaralandı. Vücudunun neredeyse onda birini kaplayan bu büyük yaraya ek olarak
mayısta en az bir yavru yaptı ve zayıfladı. Yarası, büyütmek zorunda olduğu
yavru ya da yavrular ve av bulma sıkıntısıyla ne hale geldiğini
görebilirsiniz" diye konuştu.
2018-2019'DA
GÖRÜNTÜLENEMEDİ
2015 Şubat'ta çekilen fotoğrafa göre İpek'in hayatta
kaldığını ve tamamen iyileştiğini belirten Dr. Mengüllüoğlu, "Mart ayında
ise İpek geriye kalan tek yavrusu Uluhan ile birlikte yakalandı ve ikisi de
tasmalandı. Tasmalandıktan sonraki yıllarda, önce 1, sonra 3 ve son olarak 2
yavru daha büyüttü. Ne yazık ki 2018-2019 yavru döneminde alanını ziyaret
edemediğim ve fotokapan kuramadığımdan fotoğraf ya da videosu yok" dedi.
EN UZUN SÜRE TAKİP
EDİLEN VAŞAK
İpek'in Türkiye'de en uzun süreyle takip edilen vaşak
olduğunu kaydeden Dr. Mengüllüoğlu, "Aynı alanda yaşayan erkek ve çoğu
yavrusunun babası Turbo, 2016 sonunda ortadan kayboldu ve yerini başka bir
erkek vaşak aldı. İpek 2010'dan bu yana en az 12 yavru büyüttü. Onlarca diyet
verisi (dışkı örnekleri), fotokapan kaydı, genetik örnek, 11 bin 173 GPS
noktası, 54 bin 45 aktivite verisi ile büyük ihtimalle dünyada da en uzun takip
edilen ve en çok veri sağlayan vaşak bireyi" diye konuştu.DHA