Sümer atasözüymüş bu. Eleştirmeden, ya da eleştirilerden
yararlanmadan doğru sonuçlara da varılmıyor doğal olarak. Her ne kadar ‘doğru
söyleyenleri dokuz köyden kovarlar’ dense de kovulmayı göze alanlar sağlıyor sağlıklı
ve doğru sonuçları her halde. İşte bu nedenle yaklaşıyorum gazete ve
kitaplardan okuduğum, ekranlardan duyduğum sözcüklere, anlatımlara. Yanlış
bulduklarımı, doğru sandığım biçimde düzeltmeye çalışıyorum, hoş görüle:
*”ANCAK hala ne mahkemeden, ne savcılıktan, ne de bizzat
Zarrab’ın Amerikalı avukatından herhangi bir açıklama yok.” Bir köşe yazarının
ifadesi bu. Babanın kız kardeşini anımsıyorum ‘hala’ sözcüğünü her gördüğümde.
Bu sözcükteki ‘a’lara birer külah giydirilse de bu açıklamanın bir ‘hala’ya
yapılmadığı netleşse… “Bu garip hala, hâlâ o eşyayı kullanıyor.” cümlesindeki
gibi açıklama net olsa…Bir de ‘ne’ ‘ne’ ile başlayan anlatımların yüklemleri
olumsuz olmasa diyorum. Öyle öğretmişlerdi bize. Yani: “…ne savcılıktan, ne
mahkemeden, ne de bizzat Zarrab’ın Amerikalı avukatından herhangi bir açıklama
var.” denseydi…+”Bu, ne işçilik maliyetleri ile, ne de başka faktörlerle izah
edilemez.” demiş bir başka yazar. Aynı hata burada da var. “…izah edilebilir.”
Yüklemiyle bitmeliydi anlatım.+”Bundan sonra ne tam olarak yaz, ne de tam
olarak kış olmayacak gibi görünüyor.” Diye meteoroloji uzmanı da keşke:
“…olacak gibi görünüyor.” diye bitirseydi anlatımını.
*TANE sözcüğü, “Herhangi bir sayıda olan şey, adet.” diye
açıklanıyor TDK’nin Türkçe Sözlük’ünde. Oysa şu söyleme bakalım bir de:”Dört
tane Diyanet İşleri Başkanı’nın yetiştiği Türkiye’de başka bir il yoktur her
halde.” 1.Diyanet İşleri Başkanı ‘şey’ midir? 2.Koca Türkiye’de dört başkan mı
yetişmiştir? 3.Anlatılmak istenen bir ilden dört başkanın yetişmiş olması
mıdır? +”Afrin Harekâtı’nda 130 tane yaralımız vardır.” diyende de aynı hata
var. Kişileri eşyalaştırma, şeyleştirme, adetleştirme…
*”BUGÜN Muhittin Böcek’te kazansa, Menderes Türel’de
kazansa bence Antalya kazanacaktır.” Yorumunda sayın yazarın iki dikkatsizliği
var: 1.Böcek’teki ‘te’, dahi anlamına gelen ‘bağlaç’ dediğimiz, ayrı yazılması
gereken ‘de’… Kesme imiyle ayrılmayacak ama ayrı yazılacak ve ek sayılmadığı
için sessizler benzeşmesi kuralına uymayacak, yani: “…Muhittin Böcek de…” biçiminde
kullanılacaktı. 2. Türel’deki ‘de’ye gelince, ayrı yazılması doğru ama ekmiş
gibi kesme imiyle ayrılması, sanırım dikkatsizlikten, yanlış olmuş…+”Biz
Antalya’yı betonlaştırmayacağız ve gayette iyi anlaşıyoruz.” diyen yerel
yönetici, ‘gayet’teki ‘te’yi hem ayrı, hem de kesme imsiz ‘de’ biçiminde
yazsaydı keşke…”…betonlaştırmayacağız ve gayet de iyi anlaşıyoruz.” biçiminde
yazsaydı yani. +”Böyle giderse o yetkiyi kullanamayacakta.” Yine bağlaç olduğu
için bitişik‘ta’ değil, ‘da’ biçiminde
kesmesiz fakat ayrı yazılması gereken bir kullanımla karşı karşıyayız.
“…kullanamayacak da.” biçiminde yazılmalıydı.
*”OKUL yaptırmak insanlığa yapılan bir hayır olduğu için
Allah’ın taktirinden başka hiçbir beklentim yok.” diyen hayırseverin
anlatımındaki ‘taktir’ sözcüğü ‘takdir’ sözcüğüyle yer değiştirmeli bence. Arap
kökenli ‘beğenme, beğenip belirtme, değer verme anlamında çünkü. Çünkü
‘taktir’, damla damla akıtma, damlatma, damıtma anlamına geliyormuş Mustafa
Nihat Özön’ün Osmanlıca Türkçe sözlüğüne göre. +”Fakat bu vaziyetin devam eden,
hatıra gelen ve görülen mahsurları vardır.” diyen sayın yazarımız da Arap
kökenli olan ‘mahzur’ yerine kullanmış bu ‘mahsur’ sözcüğünü. Burada ‘sakınca’
anlamında olan ‘mahzur’ kullanılacaktı, mahsur değil. Çünkü ‘mahsur’ kuşatılmış,
sarılmış anlamındadır.
SÖZÜN kısası, karınca kararınca dil ve anlatım
konularında eleştiri hakkımı kullanıyor, dilimiz daha sağlıklı ve hatasız
kullanılsın istiyorum. Benim de hatalı kullanımlarım olabilir, eleştirilerinizi
saygıyla karşılayarak, bekliyorum.
