Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Davut
Çetin, Meclis Başkanı Süleyman Özer, Başkan Yardımcısı M.Cihangir Deniz ve
Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Ayhan Kızılsavaş, “2018 Değerlendirme, 2019
Beklenti ve Piyasa Anketi Değerlendirme" toplantısında Antalya basınıyla
bir araya geldi. Başkan Çetin, Su Hotel'de düzenlenen toplantıda 2018 yılı
sonunda yapılan beklenti anketinin sonuçlarını ve gündeme dair görüşlerini aktardı.
BAZEN İYİMSER,
BAZEN KÖTÜMSERİZ
Ekonomide durgunluk ve küçülme döneminde olunduğunu
hatırlatan Çetin, “Herkes bunun ne kadar süreceğini, ekonominin nereye
gideceğini merak ediyor. Biz verileri izliyoruz, ama verileri izlemek yetmiyor.
Ekonomide net öngörü yapabilmek için, para ve maliye politikalarında ne zaman
hangi adımların atılacağını bilmek gerekiyor. Türkiye’de genellikle kısa vadeli
öngörü yapabiliyoruz. Bu dönemde ekonomide beklentileri yönetmek çok önemli bir
husustur. Türkiye’de bazen çok iyimser, bazen çok kötümser oluyoruz. Ekonomiye
tozpembe bakmak da karanlık bakmak da doğru değildir. Ayrıca, makro ekonomide
değişiklik büyük şirketleri daha fazla etkiler, KOBİ’lerin daha esnek olması
gerekir. Hepimiz daha iyi hesap yapmayı, daha iyi önlem almayı öğrenmeliyiz.
Oda olarak biz her zaman verileri paylaşarak hem ekonomi yönetimini hem
üyelerimizi uyarmaya çaba harcıyoruz. Son dönemde bir karamsarlık havası var,
elbette ekonomide sorun çok, ama biz Antalya olarak birçok artılara sahibiz,
geleceğe güvenimizi kaybetmemeliyiz” dedi.
ANTALYA DA
ETKİLENDİ
“Antalya ekonomisindeki veriler Türkiye genelinden biraz
daha iyi olmakla birlikte, yavaşlamanın hızlandığını görüyoruz” diyen Davut
Çetin, şöyle devam etti: “2018 yılı turizmde bir rekor yılı oldu. Diğer
verilerde de Türkiye ortalamasından daha iyi bir performans kaydettik. Çalışan
sayısı artışı Türkiye’de negatif iken, Antalya’da yüzde 5.5 arttı. Karşılıksız
çek oranı son aylarda yüzde 4’e çıktı, fakat yıl ortalaması makul düzeyde kaldı.
Konut satışları Türkiye’de eksi iken, Antalya’da yüzde 4.4 oranında arttı. Yılsonuna
kadar veriler böyle geldi, fakat son aylarda Antalya verilerinde de bozulma
başladı. Ocak ayında KDV tahsilatında halen Türkiye'ye göre daha iyi
durumdayız, ama yavaşlama görüyoruz. Konut satışlarımız Ocak ayında Türkiye
ortalamasıyla aynı ölçüde, yaklaşık dörtte bir oranında düştü. 2018 yılında
turizmde rekor kırmamıza ve Türkiye ortalaması üzerindeki performansa rağmen,
son aylarda ekonomideki bozulma Antalya’yı da etkiledi ve moralleri bozdu.”
ANKET 1081
İŞYERİNDE UYGULANDI
Kent merkezinde küçük esnafın durumunu anlamak için
yaptıkları ankette aynı moral bozukluğunu ve karamsarlığı gördüklerini kaydeden
Çetin, şöyle dedi: “Salı günü küçük bir meclis anketi yaptık, orada da benzer
sonuçlar ortaya çıktı. Bu yıl 1081 işyerinde anket uygulandı. Anket yapılan
sektörleri ve bölgeleri kent merkezindeki üye profilimize ve perakende
ticaretin yapısına göre belirliyoruz.
Anketi üç merkez ilçemizde cadde ticareti yoğunluğuna
göre yapıyoruz. İşyerlerinin yüzde 61 Muratpaşa ilçemizdedir. AESOB üyelerini
de ankete dahil ediyoruz. Yüzde 54 bizim üyemiz, yüzde 46 AESOB üyesi.”
İŞYERLERİNİN ÇOĞU
KİRALIK
“İşyerlerinin dağılımı bizim üye dağılımız esasına göre
belirlendi. Yarısına yakını yeme-içme yeri, market-gıda sektörü şirketleri. Antalya’da
işyerlerinin ezici kısmı kiralık işyeri, bu yıl kendi mülkü olan işyeri
oranında bir artış görüyoruz. Bunun bir kısmı örneklemin değişmesindendir, ama
yeni inşaatlar ve işyeri sayısı artışı da bunu teşvik etmektedir. Anket, bayi
ve şube oranlarının düşüş, tek işyeri oranının artış olduğunu göstermektedir.
Son yıllarda bayilik zayıflıyor, kent merkezinde ya tek işyeri ya da franchise
türü işletmeler artıyor. Özellikle internet üzerinden satışlar geleneksel
yapıyı değiştiriyor. İşletmelerin yüzde 85’inde ortaklık olmadığını görüyoruz.”
ESNAF KARAMSAR
Bu yıl yapılan ankette işyerlerine 2017 satışlarını ve 2018
satışlarını ayrı ayrı sorduklarını ifade eden Çetin, “2018'de satış değişimi
daha kötü görünüyor. Bu yıl turist sayısı arttı, merkeze gelen turist de arttı.
Özellikle kur artışı döviz cinsinden bazı fiyatları düşürdü AVM'lerde alışveriş
yapan daha fazla turist gördük. Buna rağmen böyle bir sonuç, ya son aylardaki
düşüşü yansıtmaktadır ya karamsarlık anket cevaplarına yansımıştır. Bir diğer
önemli sorumuz turizmden etkilenme oranıdır. İlginç bir durum, turizmle
bağlantısı olmayan işyeri oranının yüzde 31’e yükselmiş olmasıdır. Yeme-içme
yerlerinde, market-gıda işletmelerinde ve dayanıklı tüketimde turizmle bağlı
olmadığını söyleyenler yüzde 34 oranındadır. Bu nedenle anket genelinde oran
yükselmiştir. Buna karşılık giyim, kuyum, deri sektörlerinde ise turizme
bağımlılık yüzde 75 düzeyindedir ve bu sektörlerde turizme bağımlılık
artmıştır” diye konuştu.
İŞSİZLİK İLK
SIRADA
Ankette 2019 yılıyla ilgili satış beklentisinin olumsuz
çıktığını hatırlatan Çetin, “Satışlarda azalma bekleyen oranı bir önceki yıl yüzde
30 iken, bu yıl yüzde 57’ye çıktı. Bu karamsarlık oranı kent merkezindeki
konaklama sektöründe bile yüzde 40’tır. Bazı sektörlerde yüzde 60’a
çıkmaktadır. Turizmde artışın devam etmesini beklerken, buna rağmen işletmelerde
karamsarlığın beklediğimizden fazla olduğunu anlıyoruz. İşyerlerinin destek
taleplerinin sıralaması da değişmemiştir. Vergi ve prim indirimi, kredi faizi
indirimi, kira desteği ilk 4 sıradadır. Ancak, daha sonraki grupta önceki yıl
ödeme erteleme talepleri varken, bu yıl kredi ve tahsilat öne çıkmıştır.
Bir önemli hususta Türkiye ekonomisi sorunlarıyla ilgili
sorudadır. İşsizlik ilk sıraya çıkmıştır. Ekonomide belirsizlik ikinci sırada
yerini korumaktadır. Faiz oranlarının yüksekliği önceki yıl gibi, üçüncü
sırada. Dış politika sorunları ikinci sıradan beşinci sıraya gerilemiştir.
Türkiye ekonomisine ilişkin beklenti Antalya ekonomisi beklentisinden daha
olumsuzdur” dedi.
TÜRKİYE GENELİNDE
İYİYİZ
Davut Çetin, açıklamasının sonunda 15 milyon turisti
ağırlayan bir kentte karamsar olunmamasının da altını çizerek şöyle konuştu: “2018’de
turizmde ve birçok veride iyileşmeye rağmen ekonomideki kur şoku, finansman
sorunu ve durgunluk karamsarlığı artırmıştır. Meclis anketimizde de bu
karamsarlık vardı. Başlangıçta söylediğim gibi ya çok iyimser ya çok kötümser
oluyoruz, oysa daha rasyonel olmaya çalışmalıyız. Üyelerimize ve esnafımıza şu
mesajı vermek isterim. Biz bu yıl 15 milyona yakın yabancı turist bekliyoruz.
Böyle bir kentte karamsarlığa, ümitsizliğe kapılmamalıyız. Veriler Türkiye
genelinden iyi olduğumuzu gösteriyor. Bu avantajımızı değerlendirmeye ve hep
birlikte Antalya’da turizmi çeşitlendirmeye, kent turizmini geliştirmeye,
ticaretimizi geliştirmeye çalışmalıyız.”
EML, ATSO'YA
GEÇİYOR
Çetin, TOBB'da imzalanan protokolü kapsamında Merkez
Endüstri Meslek Lisesi'ni devralacaklarını da açıkladı. Okumda hem Milli Eğitim
Müdürlüğü hem de ATSO'nun olduğu bir yönetim kurulacağını ifade eden Çetin,
“İstenilen öğretmenlerle, istenilen müfredatla, istenilen bölümlerle endüstri
meslek lisesinde bölümler açılacak. Bunlar proje okullar olacak, 81 ilde 81
okul olacak. Bu okullar proje okullar olacak. Tahmin ediyorum, bir süre sonra
bütün endüstri meslek liseleri odalara devredilecektir. Yıllardır hayalimizdi.
Özel bir endüstri meslek lisesi açacağımızı söylemiştik, şu an buna gerek
kalmadı. Aranan elemanı yetiştirme anlamında hepimiz beraber çalışacağız"
dedi
Kubilay ELDEMİRCİ
